Bazen okuduğum kitapları anlayamıyorum. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın, Ahmet Haşim’in ne demek istediğini anlayamıyorum. Bundan 50 yıl önce yazılmış olsalar bile o dönemin kelimelerini anlamakta güçlük çekiyorum. Kelime dağarcığım o günlerde benim yaşımdaki bir hanıma göre çok daha dar. Kelimeleri anlamlarından saptırarak kullanıyorum. Mesela; "Fevkalâde güzelliği karşısında dilim tutuldu" yerine "dehşet güzeldi" diyerek kestirip atıyorum. Halbuki dehşet korku veren anlamında bir kelime değil mi? Nasıl güzelliği tarif edebilir?

Örneğin meselâ bu cümle tamamen yanlış. Örneğin ve meselâ bir arada kullanılamaz. Çünkü aynı şeydir. Bu cümleyi bu şekilde kurmamın tek bir açıklaması olabilir. O da kelimelerin anlamını bilmemek.

İlkokuldayken bize kelime öğrenelim diye fihrist tuttururlardı. Okuma parçalarında bilmediğimiz kelimelere sözlükten bakıp fihristimize yazardık. Böylece sözlükten okuduğumuz kelimeler, yazarak pekişirdi. O günlerden kalma bir alışkanlık olsa gerek sözlük okumayı çok severim. Herhangi bir şeye isim vereceksem sözlüğe bakarım. Evimizde pekçok sözlük bulunur. Hattâ bazı sözlükleri kıskanırım.

Sözlük de kıskanılır mı demeyin. Kıskanılır. Amerikalıların İngilizlerin resimli ve örnekli sözlüklerini gördükçe neden bu şekilde hazırlanmış Türkçe sözlükler yok diye hayıflanırım. Bazen okumak o nesnenin şeklini aklınızda canlandırmaya kâfi gelmeyebiliyor. Ya da bir kelimeyi öğreniyorsunuz ama doğru şekilde kullanamıyorsunuz. Bu benim çok başıma gelir. Misâl vermek gerekirse, zat kelimesi tekil bir kelimedir. Kişi anlamındadır. Kişiler anlamı için zatlar diyemezsiniz. Dersiniz de zevat derseniz daha şık olur. Aaa tabi kişi kelimesinin suyu mu çıktı diye de sorabilirsiniz. Bir paragrafta on defa kişi derseniz suyu çıkar tabi.

Derler ya birşeyi çok isterseniz olur. İşte örnekli bir Türkçe sözlüğü çok uzun senelerdir ister dururum. Nihayet böyle bir sözlüğe sahibim. Ben doğmadan yıllar önce başlayan bir çalışma geçen 34 senenin ardından nihayet tamamlandı. Türkçe Misalli Sözlük basılıp satışa sunuldu.

Ön satış ile mayıs ayında aldığımızdan beri merakla, ama aslında senelerdir büyük bir heyecanla beklediğim lugat evimize ulaştığında ne kadar sevindiğimi, saatlerce sayfalarını karıştırdığımı ve bundan ne kadar keyif aldığımı anlatabilecek kaabiliyete sahip olduğumu zannetmiyorum.

Yeni bir yıla girdik. Herkes gibi benim de yeni yıldan beklentilerim var. Bunların en başında da anadilimi daha iyi kullanabilmek geliyor. Bundan böyle hergün Kubbealtı Lugatından bir kelimeyi sizinle paylaşacağım. Kimbilir belki bu şekilde okuduklarımı daha doğru anlar, derdimi daha iyi anlatabilirim.

Linkler:

• www.kubbealti.org.tr