TAŞINMAK edilgen f. (DEVAMI

İT’AM i (Ar. ta’m – ta’ām “yemek yemek”ten it’ām) Yemek yedirme: Kara öküz gelir gelmez bir pençe ile kârını itmam ve bir zamanlar lahm ü şahmiyle nefsini it’am eyledi (Ziya Paşa). Altı yedi bin kişinin üç saat zarfında muntazam sûrette it’âmı hakîkaten mühim ve müşkil olmakla berâber tertîbat ve intizam sâyesinde kemâl-i sühûletle ve muvaffakiyetle […]DEVAMI

ŞAHMERDAN i (Fars. şāh ve Ar. verdāne > merdāne‘den şāh-merdān) Dikine kılavuzlanmış ağır bir demir parçası ile bunu belli bir yüksekliğe kadar kaldırıp serbest bırakarak düşmesini sağlayan bir mekanizmadan ibâret olan ve büyücek metal parçalarını dövüp şekillendirmeye, kazık çakmaya yarayan düzenek: Buharlı şahmerdan.” “Havalı şahmerdan.” “Haliç köprüsünün ayak kazıkları havalı şahmerdanla çakıldı” Karabük’te ağır mâden […]DEVAMI

PÜREN i. (DEVAMI

NAĞME i. (Ar. nağme) Kulağa hoş gelen âhenkli ses, ezgi: Akşam üstü kırlarda keklik sesi işitmemiş olanlar, bu saate ve bu tabiata yakışan en hoş nağmeyi duymamışlar demektir (Refik Halit Karay). Birtakım hoyratlar, mayalar bütün Bingöl havâlisinin malıdır. Bingöl çobanlarının koyun otlatırken çaldıkları kaval nağmelerinden izler taşır (Ahmet Hamdi Tanpınar). Cıvıl cıvıl söylediğin türkünün / […]DEVAMI

KERRAT i. (Ar. kerre‘nin çoğul eki -āt almış şekli kerrāt) Kerreler, defalar, kezler: Türkiye’den tanıdığım Kemal Hoca ki kendisiyle hacda da kerrat ile karşılaştık…(Ergun Göze). Kerrat cetveli: Çarpım tablosuDEVAMI

MAHYA – MAHYE i. (Fars. māh “ay”dan nispet eki -iyye ile māhiyye > māhye > mahye >mahya) [Türkçe’de türetilmiştir] Ramazan, bayram ve kandil gecelerinde câmilerde, iki minâre arasınsa gerilen ipler üzerine elektrik ampulleriyle (eskiden yağ kandilleriyle) yazılan yazı veya çizilen şekil: Bir ramazan mahyası gibi ışıktan yazılmış müjdeler okurdum (Refik Halit Karay). Öksüzün altın bahtı […]DEVAMI

ZAFER i. (Ar. zafer) Savaşta kazanılan gālibiyet: Gökte top sesleri bir bir nereden geliyor / Mutlakā her biri bir başka zaferden geliyor (Yahya Kemal Beyatlı). Kılıç Arslan’ın ve Melik Dânimend’in müşterek zaferi olan bu muhârebeden sonra Bizans kartalı bir daha Anadolu’da uçamaz. (Ahmet Hamdi Tanpınar). Gözlerimi kapar, bulutlar içinde kanatlanmış zafer arabasında çelik yüzlü bir […]DEVAMI

DERSAÂDET i. (Fars. der “kapı” ve Ar. sa’ādet ile der-i saādet‘ten) “Saâdet kapısı” anlamına gelen kelime Osmanlı döneminde İstanbul için kullanılmıştır: Bu hâlini neûzubillâhi teâlâ Dersaâdet’çe bir vak’a hudûsuna hamlettim, sebeb-i kederini sordum (Nâmık Kemal). Turhan’ı İskenderiye’den Dersaâdet’e getiren vapur…(Ahmet H. Müftüoğlu).DEVAMI

YUFKA i. (Eski. Türk. yuvga – yuga) Oklava ile açılan yuvarlak ince hamur yaprağı. halk ağzı. Saçta pişirilen bir ekmek çeşidi. sıf. Ä°nce, abuk kırılır, dayanıksız: Geçiniz yukarı. Ama biraz durun da ben ineyim. Merdivenler yufka (Reşat Nuri Güntekin). Yufka açmak: Hamuru yufka durumuna getirmek: Öyle süratle yufka açıyor ki… ( Halide Edip Adıvar). Yufka […]DEVAMI

DİYET i (Ar. diyet) Birini öldüren veya yaralayandan alınıp ölenin mîrasçılarına veya yaralanan kişiye verilen para yâhut mal, kan parası, kan akçesi: Kolunun diyetini verecek on parası yoktu (Ömer Seyfeddin). İkide bir çölde aşîret kavgaları, kanlı vak’alar oluyor, diyet işleri çıkıyor, mutasarrıf ara bulmaya, fikir yatıştırmaya gidiyordu (Refik Halid Karay). teşmil. Bir şeyin karşılığı olarak […]DEVAMI

SÜRPRİZ i. (Fr. surprise) Umulmadık, beklenmedik bir zamanda karşılaşılan ve insanın şaşırıp kalmasına sebep olan sevindirici veya üzücü olay yâhut şey: Bin türlü sürprizleriyle bayram yerleri şehre gündelik hayâtından çok başka, çok renkli bir görünüş verirdi (Ahmet Hamdi Tanpınar). Çocuğun annesinin ölüsünü görmek istememesi hikâye-şiiri sürprizle sona erdirmektedir (Mehmet Kaplan). Sürpriz yapmak: Birini beklenmedik bir […]DEVAMI