Geek nedir?
Sesli Sözlüğe baktığımda geek kelimesinin karşılığı olarak iki sonuç çıkıyor.
- Bilgisayar bilgisi seviyesi üst düzey olan, sosyal hayatı zayıf insan.
- Garabet.
Bence 2. sonuç geek değil freak kelimesinin karşılığı. Biraz yanlışlık var. Neyse sonuç olarak bir kelimenin yerini bir cümle ile doldurmayacağımızdan geek kelimesi dilimizde hızla yayılacak. Bu nedenle son günlerde sıksık duyduğum bu kelimenin hızla Türkçeleşmesi gerektiği kanaatindeyim.
Yalnız olmadığımı biliyorum. Teklifleriniz nelerdir?
İngilizce kelimenin yayılmasından duyduğunuz endişeyi tebrik ediyorum. Karşılığını bulmak konusunda, dil bilimcilere en fazla danışmanlık edebiliriz, türetmek tabiki bilimsel olmalıdır.
TDK’nın Bilgisayar Terimleri Karşılıklar Kılavuzu sayfasında ( http://kisaurl.com/?6LK ), önerilerinizi soracağınız bir bölüm var, konuyu haberdar edip, karşılığını bulma konusunda destek alabiliriz.
elektronik devrelere entegre halde yaşayan insan organizması, nerd ile karıştırılsa da aralarında nerd’lerin “akıl” yerine “ezber” kullanması ve analitik düşünce yapısına sahip olmamaları gibi farklar bulunmaktadır. nerd’lere “inek” diyecek olursak, geek’lerin alacağı sıfat “zehir gibi” olmalıdır. sanılanın aksine geek’ler ortalama bir insandan çok daha fazla sosyal bir varlıktırlar.
1.Aktif internet kişisi.
2.Yerinde durduğunda bile düşünür, ilgi alanları ve hedefleri normal insanlardan farklıdır. Bir sosyal varlık gibi durmasada hızına yetişilmez bir sosyallik içerisindedir.
3.Tüm algısı dış dünyadaya karşı açık olsada seçici geçirgenmiş gibi davranan üretken tüketici kişilik.
“Geek” kelimesi, internet ve bilgisayarsız yaşayamayan, alkolizm tarzı bir bağımlılık yatarmış olan, bu nedenle neredeyse haftalarca hiç dışarı çıkmayan ve bu nedenle sosyal fobiler geliştirmiş olan, sosyal iletişim kurma sorunları yaşayan kişilere denir bildiğim kadarıyla. Yani her geek’in bilgisayar bilgisinin üst düzey olması gerekmiyor. Yani birinin geek olması için, elektronik birşeye obsesyon yaratmış olması gerekir. Bu, oyun da olabilir. Yani bir çeşit hastalıktır. Buna Türkçe bir karşılık elbette bulunabilir ama bunu yapması gereken TDK dır, biz değil. Yoksa benim bloğumda yazdığım gibi toplumsal afazi denilen kavramın başka bir boyutuna sokarız kendimizi. Biz dilbilimci değiliz. Ama elbette Türkçeyi korumalıyız.
Diğer yandan, Türkçe kelimelerin kullanılışına gelince, henüz TDK tarafından karşılığı bulunmamış, bulunsa bile komik hale getirilmiş ve anlamı yitmiş öyle çok sözcük var ki. Bana hergün TDK’dan sürekli e-mail geliyor, Türkçe kelimeler ve de yabancı kelimelere Türkçe karşılıklar gönderiliyor, hergün 2 kelime. Tam 2 yıldır, henüz kullanabileceğim birşey çıkmadı. Örneğin ben CD’ye tekerçalar demek istemiyorum ! TDK’nın bu konuda hiç düzgün çalışmadığını düşünüyorum. Bu teknolojiyi bulan kişi, bu teknolojiye bir isim vermiş ve adına CD demiş. Biz CD player değil ama CD çalar diyebiliriz ama tekerçalar diyemeyiz bence. Bana göre, teknolojiyi bulan ismini koyar ve diğerleri de bunu kullanır mecburen. Teknolojik anlamda gelişip buluşlar yapmadan, maalesef o buluşa Türkçe bir isim koyma lüksümüz de yok. Örneğin : “internet” diyoruz, bu Türkçe mi? İnternette kullandığımız geek kelimesine Türkçe karşılık bulalım derken, aslında en başta kullandığımız “internet” kelimesinin kendisi yabancı. Yani bu gerçekten sorun ama dediğim gibi buna el atması gereken kişiler TDK. Türkçe, diğer birçok dile göre çok daha geniş ve derin bir dil. Ona rağmen bilmemkaç kelime İngilizce sözcüğün Türkçesini bulup yaratıp koyamıyorlarsa, diyeceğim birşey de kalmıyor. Ki, bu teknoloji daha yeni çıkarken, lanse edilirken TDK buna bir isim bulup koymalıydı.
Arzu Kaner,
Dilbilimci olmayanın kelime türetmemesi görüşüne sonuna kadar katılıyorum. Yalnız, TDK’nın gönderdiği e-postalarda (E-mail yeine e-posta kullanabiliriz değil mi? :)) gerçekten karşılıklarını kullanabileceğimiz çok öneri var, hakkını yememek lazım. Ama biz de mesela (http://www.vatanbir.org/turkcesivarken) sayfamızda TDK kaynaklı kelimelere yer veriyoruz ve dediğiniz gibi kullanılmayacak kelimeleri yayınlamıyoruz.
Tex: Metin
Proses: Süreç
Online: Çevrimiçi
gibi kelimelerin karşılıklarını kullanıyoruz en azından.
Geek ile ilgili anlamını çağrıştıranları TDK’ya gönderdim karşılık bulmaları için, gelecek cevabı burada paylaşacağım.
Cafer Alkan, haklisin, e-posta demeliydim, aslinda herhalde TDK’nin tek basarili oldugu iki sozcuk “e-posta” ve “bilgisayar”. Aslinda mumkun oldugunca ve uydugu surece Turkcelerini kullanmaya calisiyorum ama oyle kelimeler var ki Turkceleri tam bir felaket. Bu nedenle Ingilizce karsiliklarini tercih ettigim oluyor. Aksi taktirde anlam yitimi sozkonusu oluyor. Sitemde yayinladigim ve Alev Alatli’nin ortaya attigi bir kavramla alakali bir makale var, bu konuyla birebir alakali ve neden bizim dilbilimci olmadan soz uretmememiz gerektigini de orada anlatilan afazi kavramina dayanarak soyluyorum. http://arzukaner.blogspot.com/2008/07/en-kt-kabusumuz-toplumsal-szyitimi.html
Yukarda yazılanlara küçük bir düzeltme. Malesef “bilgisayar” kelimesini de sanıldığının aksine TDK değil, Hacettepe Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü kurucularından öğretim üyelesi sayın Aydın Köksal Türkçe’ye kazandırmıştır.
:))
Neslihan,
Ben düzeltecektim siz yazdınız 🙂 hatta http://www.vatanbir.org/dergimiz 3. sayımızda sayın Aydın Köksal ile yaptığımız söyleşide bunu belirtmişti. Hatta ismi ilk önce “Elektronik Beyin” olarak çıkıp, “Bilgisayar”‘a dönüşmüş, nasıl dönüştüğünü, dergimizi alarak okuyabilirsiniz 🙂
Merhaba Cafer,
Onayınız için çok teşekkür ederim. Link ile dergiye kısmen de olsa bakabildim. Tamamını okumak da en kısa sürede mümkün olacak umarım. Ellerinize sağlık.
http://en.wikipedia.org/wiki/Geek adresinde çok detaylı şekilde geçmişten bugüne anlatılıyor geek (ve benzer terimlerle farkları)
Öte yandan yaklaşık 15 senedir Türkçede bir şekilde kullanılıyor “geek” birebir günümüzdeki anlamıyla değil ama kullanılıyor, hatta “geek” ve “nerd” arasındaki karşılaştırmalar da bana o günlerdeki benzer bir ikilemi hatırlattı:
90’lı yıllar rock camiasında sıklıkla kullanılan (argo) iki kelimeydi: “ciks” ve “tiki” İkisi birbirine çok karıştırılır hangisinin ne olduğu net anlaşılamazdı panel benzeri bir toplantıda karikatürist & rocker Aptulkadir Elçioğlu (Aptulika – http://www.aptulika.com ) şöyle açıklamıştı farkı:
Ciks: Parası olan
Tiki: Parası olmayan, özenen ve “mış gibi” yapan
Yine o yıllarda punk rock grubu Offspring’in bir söyleşisinde karşılaşmıştım “geeks” ile; iyi okullrda, iyi bölümlerde iyi derecelerle okuyan grup elemanları dışardan bakıldıklarında “geeks” bulunduklarından bahsediyorlar, bunun sebebi kendi aralarında gruplaşmış olduklarından ve biraz da dışlanmış olduklarından dem vuruyorlardı (hafif bir nerd veya ineklik durumu da var burada) öte yandan punk rock yapıyor olmalarının da aslında bu “geek” durumuyla
çeliştiğinden bahsediyorlardı…
(“Geek” konusu ne kadar içimde kalmış görüyorsunuz 🙂
Açıkçası sözcük türetmenin TDK’ya özgü bir şey olduğuna, TDK dışında kimsenin sözcük türetemeyeceğine katılmıyorum. Ayrıca örnek verilen e-posta da TDK tarafından türetilmemiştir. TDK’nın e-mail için önerdiği karşılık ‘elmek’ idi. Yani elektronik mektup.
Yukarıdaki örnekte de görüldüğü gibi TDK’nın bu konudaki tutumu “fazlasıyla” bilimsel. TDK maalesef yeni türettiği sözcüklerden anlam fışkırması için adeta kendini paralıyor. Ama dilde iş bu şekilde yürümez. İngilizcedeki ‘geek’i siz ne yaparsanız yapın anlamlı parçalara bölemezsiniz. Çünkü bu sözcük uydurmadır. Yer yüzündeki neredeyse diğer tüm sözcükler gibi. Bizim dilimize kazandırmaya çalışıp da beceremediğimiz birçok sözcük gibi.
Bir örnek vermek gerekirse “Gözlük” sözcüğünü bölebilirsiniz: göz+lük. Ama “göz” sözcüğünü bölemezsiniz? Çünkü göz sözcüğü bundan bilmem kaç bin yıl önce atalarımız tarafından UYDURULMUŞTUR.
Demek istediğim rahat olmalı yani kendimizi KASMAMALIYIZ! Eğer TDK’nın mantığıyla hareket edersek bugün dilimize yerleşmiş birçok sözcüğü atmak zorunda kalırız. Mesela bilgisayar. Düşünsenize kullandığımız bilgisayarlar sadece bilgi mi sayıyor? Film izliyorsunuz, kitap okuyorsunuz, müzik dinliyorsunuz, oyun oynuyorsunuz, iş yapıyorsunuz, ders yapıyorsunuz vs… Hele bir de computer sözcüğünü düşünün. Computer’ın İngilizcedeki anlamı hesaplayıcıdır. Durum daha da vahim yani.
Son olarak belirtmeliyim ki dilin beklemeye sabrı yoktur. Sürekli doyurulmak ister. Siz doğru karşılık vermezseniz yabancı sözcükleri olduğu gibi alır. Bu nedenle Devletşah’ın da bahsettiği gibi gündeme gelen, bir şekilde hayatımıza giren sözcüklere vakit kaybetmeden karşılıklar bulunmalıdır ve bu sadece TDK’nın görevi değildir.
Saygılar…
NOT: Geek üzerine düşüneceğim ve kendimce uygun bir karşılık bulursam sizlerle paylaşacağım. Ayrıca bu uzun yorum için de özür dilerim. Malum, insan dolunca taşıveriyor böyle 🙂
İngilizce kelimenin yayılmasından duyduğunuz endişeyi ben de tebrik ediyorum.
fakaaat…
sadece geek kelimesi için değil, dilimize girmiş yada girmeye aday tüm kelimeler için cumhuriyet tarihi boyunca tüm uygulamaların ne yazık ki hemen hemen hepsi yanlış ve görüşler bu konuda çok saplantılı.
yoğut ayran benim icadımsa bu icadı alan kullanan ona yoğurt der ayran der. demeli ve demiş.
hem demese de icadı yapan için değişen birşey yok.
bir sosyolog toplumda bir hal tespit etmiş adına falan filan demişse
senin dilindede kelime karşılığı yoksa. anlatmak için bi sepet kelime gerekiyorsa. al kullan ne var bunda?
hem muasır medeniyetler seviyesine ulaşacaz diye herşeyimizi avrupalıya benzetelim sonrada bir kelimenin hesabını aylarca yıllarca yapalım.
manyak mıyız biz?
sevgili türk dil kurumunun kurulduğu günden beri yaptığı iş budur.
kökleşmiş bizim olmuş kelimeler sökülüp yerine yeni uydurukçalar bulunmuş,
dedenin cevap dediğine torun yanıt desin,
eski kitapları okuyamasın,
okusa bile anlamasın,
kültürü ile bağı kopsun
ve tam bir kimlik arayışına ve sonucunda bunalımına girsin istenmiş
ve öyle de olmuştur.
dünyanın en zengin dili bizde iken en kısır dilin sahibi olmuşuz.
bizim insanımız konuşacak,
kelimeler derdini anlatmaya kifayetsiz kalacak,
eskilerin önüne set çekilmiş; geri dönemeyecek,
o da yeni kelmeleri almayacak öğrenmeyecek öyle mi?
öyle istenildiği kesin.
ama bebek büyüyor.
onun artık anne, baba, mama dan başka kelimeleri de var
ve artık tanıklık ettiği cinayeti tüm insanlığa duyuracak.
dilimizi katledenler
bambaşka bir dille dünyaya ilan olunacaklar.
yeniliğe açık eski bir dille…
TÜRKÇEyle
açılımı “general electrical engineering knowledge” olan, tam türkçe karşılığı bulunmayan kelime.
açılımı “general electrical engineering knowledge” olan, tam türkçe karşılığı bulunmayan kelime .
turkce nasil lastikli bir dil ise ve kendi dilimizde bize cok komik gelen espiriler , yabanci kisilere tercume edildigi vakit anlamini yitiriyor ise ve tercume esnasinda birebir eslesen kelimeleri bulamiyor isek , onlarin dilinden bize ceviri yaparken de bu olay yasanabiliyor . “cool , nerd ,geek ..” su an aklima gelen bazi kelimeler .
ah bir de simdi farkettim
en basit ornek burnumuzun ucunda duruyor :
– ne is yapiyorsun ?
– blog yazariyim .
cok guzel bir blog kesfettim sayenizde . pardon , gunluk : ))
bazi kelimeler ingilizceden girdigi gbi kalmali , bu yozlasma degil . asil buyuk yozlasma , yazi dilinin carpilmasi . aeıioöuü nun yokoldugu bir yazi dli doalsiyor ortada . yabanci kelimeler cok takilmaktansa elimizdeki dili kurtarmaya/korumaya calismaliyiz oncelikle.
Bilgisayar müptelası yani